Moratoria oaivvilda dan ahte juoga bissehuvvo, omd. láhka, doaibma dahje proseassa. Sámi eanariektegažaldagaid oktavuođas dan sáhttá geavahit nu, ahte juoga láhka ii gusto (ii leat fámus) meroštallojuvvon moratoriaguovllus. Ellos Deanu ovdamearkkas dat doaibmá nu, ahte 2017 šiehtaduvvon bivdonjuolggadusat Deanus eai gusto moratoriaguovllus. Ellos Deanu moratoria lea fámus dassážii, go ođđa bivdonjuolggadusat leat šiehtadallon báikkálaš sámeovddasteaddjiid eavttuiguin. Moratorista ferte meroštallat moratoria eavttuid: makkár doaimmat galget čađahuvvot, ahte moratoria ii šat dárbbašuvvo dorvvastit báikkálaš sápmelaččaid olmmoš- ja álgoálbmotrivttiid.

Moratoriadoaimmahaga ulbmil ii leat addit friddjavuođa láhttet mo hálida. Ulbmilin lea fállat álbmogii ja báikkálaš servošiidda veahki eallit sápmelažžan luonddu dássedeattu buorrin. Heivehehkos dat maiddái Sámi olggobealde.

Moratoriadoaimmahat fállá servošiidda ja joavkkuide moratoriagurppiid, maiguin dat sáhttet ásahit iežaset moratoriaid ja sámáidahttit guovlluset. Moratoriagurpi sisttisdoallá:

• čilgehus moratoria birra
• bagadusa moratoria ollašuhttimii
• vuođu moratoriajulggaštussii
• vuođu preassadieđáhussii
• bagadusa kártta ráhkadeapmái
• šleađgapoastačujuhuslisttu
• moratoriagalbba